آب سیاه چشم یا گلوکوم به گروهی از اختلالات چشمی گفته ميشود که سبب آسيب به عصبهاي بينايي چشم میشوند. اگرچه بروز اين اختلالات دلایل گوناگونی دارند.
در جلوی چشم انسان فضایی به نام اتاق قدامی وجود دارد که مایعي سیال و روشن، بهطور مداوم در آن جریان داشته و بافتهای اطراف را تغذیه میکند. به محلي که ميزان جريان اين مايع در داخل چشم را کنترل ميکند، زاويه (angle) گفته ميشود. اين زاویه در جایی است که قرنیه و عنبیه به هم متصل هستند و ساختاری اسفنج مانند دارد.
برخي مواقع، منافذ زاويه بسته شده و یا دچار اختلال ميشوند. در اين حالت مایع شفاف اشاره شده، نميتواند از چشم خارج شود و به علت تجمع مایع شفاف در چشم، عصب بینایی تحت فشار قرار گرفته و آسیب میبیند. آسيب به عصب، بینایی فرد را مختل ميکند و در صورت عدم درمان، بينايي فرد بهطور کامل از بين ميرود.
بيماري آب سياه چشم، به عنوان دزد خاموش بينايي نيز شناخته ميشود چرا که در مراحل اوليه، علائم قابل توجهي براي بيمار ندارد. با اين حال، ممکن است برخي نشانهها، به طور زود هنگام خود را نشان دهند که بايد بيمار نسبت به آنها بسيار هشيار باشد. جهت شناخت بهتر علائم آب سياه، به انواع مختلف اين بيماري اشاره ميکنيم:
این نوع از آب سیاه چشم، در ابتدا علائم ظاهری و يا دردي ندارد. افراد مبتلا به اين وضعيت از آب سياه چشم، بینایی عادی دارند. اما به مرور با افزایش فشار چشم و عدم درمان، بینایی فرد کمتر و کمتر میشود تا حدی که بيمار تصور میکند از مسیری تونل مانند همه چیز را میبیند. اين وضعيت در صورت درمان نشدن، در نهایت منجر به کوری میشود.
در این نوع بیماری آب سیاه، مایع درون چشم نمیتواند از زاويه چشم تخلیه شود زیرا این زاويه توسط بخشی از عنبیه مسدود شده است. در این نوع گلوکوم برخي علائم ممکن است به طور ناگهاني ايجاد شود که ميتواند هشدار به موقعي را به بيمار بدهد. اين علائم شامل تاري ديد، ديدن هاله اطراف نورهاي مختلف، درد شديد چشم، تهوع و استفراغ ميباشند.
کودکانی که با نقص در زاویه چشم متولد میشوند از ابتدا علائم واضحی مانند چشمهای ابری، حساسیت به نور و پارگی شدید دارند. اگر جراحی در این کودکان بهسرعت انجام شود، اغلب دید آنها در آینده، عادی خواهد بود.
با ديدن هر کدام از سه گروه علائم فوق، فرد بايد فورا به پزشک و يا مراکز اورژانسي مراجعه کند چرا که هر گونه تعلل در رسيدگي ميتواند منجر به نابينايي دائم شود.
معمولا گفته ميشود که افزايش فشار چشم، دليل ابتلا به بيماري آب سياه است. گرچه اين مساله هميشه صحيح نيست چرا که میزان تحمل فشار چشم توسط عصب بینایی در هر فرد متفاوت است. ممکن است فشار چشم در یک فرد افزایش یابد و عصب بینایی را تحریک کند، اما در فرد دیگر با افزایش فشار چشم عصب بینایی واکنشی نشان ندهد و بدون آسیب آن را تحمل کند.
با اين حال تقريبا در تمام موارد، از بيماران آزمون گسترش فشار چشم گرفته میشود تا سطح طبیعی فشار چشم برای هر فرد تعیین شود.
وضعيتي را که بیماری آب سیاه، بدون افزایش فشار چشم هم گسترش پیدا کند را گلوکوم فشار پایین و یا گلوکوم طبیعی مینامند که جزئی از گلوکوم زاویه باز است.
هرکسی میتواند به بیماری آب سیاه چشم مبتلا شود. اما معمولا افرادي که ويژگيهاي زير را داشته باشند، بیشتر مستعد این بیماري هستند:
سن بالای 60 سال
سابقه خانوادگی ابتلا به آب سیاه چشم
افرادی که دچار نزدیک بینی هستند
مبتلايان به دیابت
از طریق معاینه جامع چشم که شامل موارد زیر است میتوان بیماری آب سیاه چشم را تشخیص داد:
آزمون آمادگی چشم: در این آزمون سطح دید فرد، در فواصل مختلف سنجیده میشود.
آزمون میدان دید: جهت بررسي دید جانبی چشم.
آزمون چشم متسع شده: ابتدا قطرهای در چشم بیمار ریخته میشود تا مردمک آن متسع شود. سپس پزشک متخصص با استفاده از یک لنز بزرگنمایی، شبکیه و عصب بینایی چشم را مورد معاینه قرار میدهد تا آسیبهای احتمالی و دیگر مشکلات چشم را شناسایی کند. بعد از آزمون ممکن است اثرات قطره تا چند ساعت باقی بماند.
آزمون تونومتری: جهت اندازهگیری فشار داخل چشم که با وسيلهاي به نام تونومتر انجام میگیرد.
آزمون پاکيمتري: با استفاده از امواج فراصوت ضخامت قرنیه چشم اندازه گيري ميشود. اندازهگيري ضخامت قرنيه اگر با اندازهگیریهای استاندارد فشار داخل چشم، همراه باشد، اطلاعات دقيقي را از توسعه آب سياه چشم، به دست ميدهد.
متاسفانه آسيبهايي که از جانب آب سياه، به عصب بینایی رسيده است قابل برگشت نیست. با اين حال تشخیص زود هنگام و درمان فوری، ميتواند اثرهاي آتي آب سياه را خنثي کرده و از آسيب بيشتر چشم جلوگيري کند. اين درمانها به شرح زير ميباشند:
دارو درمانی: داروهایی که بهصورت قطره چشمی و یا قرص تجویز میشوند. بعضی از این داروها سبب کاهش تولید مایع درون چشم میشوند و به این ترتیب از بالا رفتن فشار چشم و آسیب به عصب آن جلوگیری میکنند. داروهای آب سياه چشم باید به طور منظم و تحت نظر پزشک متخصص مصرف شوند.
ازآن جایی که بیماری آب سیاه چشم در مراحل اولیه علائم خاصی ندارد، ممکن است بیمار در مصرف داروهاي خود سهل انگاري کند و يا به علت نداشتن علائم، خود سرانه تصميم به قطع مصرف دارو بگيرد. اين کار بسيار خطرناک است و نبايد بيمار بدون تجويز پزشک، ميزان مصرف داروي خود را کم يا زياد بکند. برخي افراد برای کنترل فشار چشم خود، بايد به طور مداوم، قطرههای چشمی مصرف کنند.
لیزر: جراحي مختصر با ليزر، باعث گسترش منافذ چشم و زهکشی مطلوب مایع درون چشم میشود. در برخی افراد اثر لیزر به مرور از بین رفته و علائم بیماری مجدداً بروز میکنند. اگر هر دو چشم بیمار دچار آب سیاه، باشند در فاصله چند هفته و هر بار تنها یک چشم لیزر درمانی میشوند.
جراحی: این مرحله بعد از دارو درمانی و یا زمانی که لیزر تراپی مؤثر نبود انجام میشود. در جراحی یک تکه کوچک از بافت چشم برداشته میشود و یک منفذ جدید برای تخلیه مایع چشم ایجاد میشود. بعد از عمل برای هفتههای متمادی بیمار ملزم به مصرف قطره میباشد تا از التهاب و عفونت جلوگیری کند. در هر بار فقط یک چشم مورد جراحی قرار میگیرد و بین دو عمل جراحی حداقل 4 تا 6 هفته باید وقفه وجود داشته باشد.
تاکنون تحقيقات نشان داده است که فعاليتهاي فيزيکي بلند مدت چند ساله، احتمال وقوع نوع خاصي از مشکل فشار چشم را کاهش ميدهد که منجر به کاهش ريسک ابتلا به آب سياه چشم ميشود. علاوه بر ورزش، سبک زندگي سالم، تغذيه سالم و اجتناب از مصرف دخانيات نيز، ريسک ابتلا به آب سياه را کاهش ميدهند.
هميشه شاد و سلامت باشيد. پونهسا
آخرین بروزرسانی در 1398/02/12-15:06